Asanatlar "şiirden sinemaya" 
2015’in Sanat Olayları
2015 yılı, Uluslararası Şiir Festivallerinden Uluslararası Film Festivallerine kadar tüm sanat alanlarında büyük etkinliklerle dolu dolu geçti.
Kalabalık imza günleri, satış rekorları kıran kitaplar, gösterime girmesi merakla beklenen filmler, tüm şehre yayılan bir bienal ve dünyanın diline dolanan yeni şarkılar…
Dünya edebiyatında ise en çok konuşulan Harper Lee’nin 55 yıl sonra ‘Bülbülü Öldürmek’ romanının devam kitabı ‘Tespih Ağacının Gölgesinde’yi yazması oldu. Görsel sanatlarda 545 bin ziyaretçiyle izleyici rekoru kıran 14. İstanbul Bienali 2015’e damgasını vurdu. En çok konuşulan eser ise Sarkis’in 56. Venedik Bienali kapsamında sergilediği ‘Respiro’ oldu. Sinemada Akademi Ödülleri’nin sürpriz kazananı Meksikalı yönetmen Inarritu’nun yönettiği ‘Birdman’di. Film, 4 dalda Oscar kazandı. Müzik dünyasında Adele, kırılmadık rekor bırakmayan ‘25’ albümüyle müzik endüstrisinin kurtarıcısı oldu…
Türkiye’nin en önemli güncel sanatçılarından Gülsün Karamustafa Hollanda’nın prestijli sanat ödülü Prince Claus Ödülü’ne değer görüldü. Sanatçı, ödülünü 22 Mart 2015’te aldı.
Picasso’nun ‘Cezayirli Kadınlar’ adlı tablosu, 12 Mayıs 2015 tarihinde New York’ta 179 milyon 365 bin dolara satılarak müzayede rekoru kırdı.
Dünyanın en ünlü güncel sanatçısı Ai Weiwei’nin Çin hükümeti karşıtı söylemleri nedeniyle el konan pasaportu sanatçıya 22 Temmuz 2015’te geri verildi.
Grammy ödüllü Adele, 4 yıl aradan sonra çıkardığı ‘25’ albümü, piyasaya çıkmasının üçüncü gününde ABD’de 2.3 milyon kopya ile hem yılın en çok satan hem de 21’inci yüzyılın en hızlı satan albümü oldu.
1915’te yaşamını yitiren Ermeni aydınlar anısına, kayıpların 100. yılında 22 Nisan’daki ‘In Memoriam 24 Nisan’ konseri, yılın en önemli sanat olaylarından biri oldu. Kardeş Türküler, Erkan Oğur, Ara ve Onnik Dinkjian, Haig Yazdjian, Jordi Savall ve Hasmik Harutyunyan’ın aralarında bulunduğu sanatçılar, Ermeni kültürünün geçmişini ve geleceğini sahneye taşıdı.
2015 yılında artan toplumsal şiddet ve saldırı olayları nedeniyle birçok konser iptal edildi.
Chuck Palahniuk, ‘Fight Club’ı çizgi roman olarak devam ettirme kararı aldı. 10 ciltlik serinin ilk kitabından bölümler 23 Şubat’ta yayımlandı.
Nobel Edebiyat Ödülü, Svetlana Aleksiyeviç’e verildi.
Tevfik Fikret 100. ölüm yıldönümünde 15 Ekim’de anıldı.
Stieg Larsson’un ‘Millenium’ serisinin devam kitabı ‘Örümcek Ağındaki Kız’, David Lagercrantz tarafından kaleme alındı ve 1 Eylül’de yayımlandı.
Sabahattin Ali’nin ‘Kürk Mantolu Madonna’sının İngiliz yayıncı Penguin’in Modern Klasikler serisi tarafından yayımlanacağı duyuruldu.
8 Aralık’ta ilk kez Talât Halman adına İKSV tarafından bir çeviri ödülü verildi.
Sokak sanatçısı Banksy bugüne dek gerçekleştirdiği en büyük sanat etkinliğini düzenleyerek yaklaşık 150 bin ziyaretçi ağırlayan Dismaland’i kurdu.
2015’te görsel ve plastik sanatlar; Türkiye’de sermaye, desteğinin büyük kısmını görsel ve plastik sanatlara verdi. İKSV’nin düzenlediği, “Tuzlu Su” temalı 14.İstanbul Bienali, gerek içeriği, gerekse izleyici sayısı açısından yılın en önemli etkinliklerinden biriydi. Bienalle birlikte, 10. Contemporary İstanbul, Artİstanbul gibi etkinlikler, bu alanda ciddi bir para hareketine neden oldu. Bağımsız bir etkinlik olan 25. İstanbul Sanat Fuarı (Artist) ise muhalif içeriği ile öne çıktı.
Bu yılın sergileri arasında, Sabancı Müzesi’ndeki “Zero”, Salt’daki “Yüzyılların Yüzyılı” ve “Nerden Geldik Buraya”, İstanbul Modern’deki “Ressam ve Resim: Mehmet Güleryüz”, Arter’deki “Sejla Kameric- Bim ban bom çarpınca kalp”, Pera Müzesi’ndeki “Giacometti”, Depo’daki “Zamanın Tozu” ve “Bizzat Hallediniz”, ANAMED’deki “Camera Ottomana”, Galeri Apel’deki “Newroz- Yeni Gün”, Evin Sanat Galerisi’ndeki “Nuri İyem 100 yaşında” sergileri ve genç sanatçılar üstünde yoğunlaşan Mamut Art Project öne çıktı.
İstanbul, 100’ün üzerindeki özel galeri ile, ülkemizin görsel ve plastik sanat alanındaki öncülüğünü sürdüredursun, Anadolu’daki Devlet Güzel Sanatlar Galerileri, kapatılmayı bekler gibiydi.
Ama, görsel ve plastik sanatlar, sınırlı da olsa, İstanbul dışında da varlığını gösterdi. Çanakkale, Sinop, Mardin Bienalleri, sanatın Anadolu’ya açılması yönünde umut verici adımlardı.
Yurtdışında ise, Venedik Bienali’ndeki İKSV pavyonunda, Defne Ayas’ın küratörlüğünde düzenlenenSarkis‘in “Respiro” başlıklı yerleştirmesi ve Hasan Bülent Kahraman küratörlüğünde Brüksel’de gerçekleşen Europalia etkinlikleri öne çıktı.
Emin Alper, ‘Abluka’ ile Venedik’te Jüri Özel Ödülü’nü aldı.
Deniz Gamze Ergüven’in ‘Mustang’i Fransa adına ‘En İyi Yabancı Dilde Film’ dalında Oscar aday adayı oldu ve 80 film arasında 9 filmlik uzun listeye kaldı.
Star Wars’ serisinin 7’inci filmi ‘Güç Uyanıyor’, 12 günde 1 milyar dolar hasılat topladı. 34. İstanbul Film Festivali’ne seçilen ‘Bakur’ belgeselinin gösterimi, Kültür Bakanlığı’nın filmin eser işletme belgesini istemesi üzerine iptal edildi. Sinemacıların buna tepki olarak ortak duruşla filmlerini festivalden çekmeleri üzerine festival tarihinde ilk kez Yarışma bölümleri iptal edildi.
Mardin, Van, Batman, Antakya Film Festivalleri, İşçi Filmleri Festivali, Gezici Festival, Filmmor ülkemizin farklı noktalarını sinema sanatı ile buluşturdu.
2015’te sinema, giderek yükselen grafiğini bu yıl da sürdürdü. Yapım sayısı 150’lere yaklaşırken, seyirci sayısı da geçen yılki (60 milyon) sayıya yaklaştı. Bu yıl da, geçen yıl olduğu gibi, gişe rekortmenleri komediler arasından çıktı. “Düğün Dernek 2”, daha incelikli bir güldürü olan “Ali Baba ve 7 Cüceler”i geride bırakarak, en büyük gişe başarısının sahibi oldu. Nicelik açısından tırmanışı sürdüren sinemamız, nitelik açısından da olumlu notlar aldı. “Abluka”, “Ana Yurdu”, “Nefesim Kesilene Kadar”, “Kar Korsanları”, “Misafir”, “Sesime Gel”, “Annemin Şarkısı”, “Çekmeceler” uluslararası festivallerden önemli ödüllerle döndü. Deniz Gamze Ergüven’in “Mustang”ı, pek çok festivalde ödüllendirildi ve Fransa’nın Oscar adayı oldu. Emin Alper “Abluka” filminde ‘distopik’ bir Türkiye manzarası anlatmak için yola koyulmuştu. Metaforik bir anlatımla, ülkenin durumunu yorumlayan Tolga Karaçelik’in “Sarmaşık”ı, tarihimizin iki acı kesitine (1915 ve 1942) tanıklık eden Özcan Alper’in “Rüzgarın Hatıraları”, 12 Eylül’e çocukların gözünden bakan Faruk Hacıhafızoğlu’nun “Kar Korsanları”, Doğu Karadeniz’in çetin doğa koşulları içinde gerçekçi bir öyküyü anlatan Mustafa Kara’nın “Kalandar Soğuğu” yılın başarılı yapımlarıydı.
Çok sayıda güldürü içinde, “Guruldayan Kalpler”, “Limonata”, “İçimdeki Ses”, “Kocan Kadar Konuş” gibi birkaç iyi örnek yer alırken, çoğunluk kaba bir güldürü anlayışına ve ucuz beğeniye teslim oldu. Sinema salonlarında tekelleşme tehdidi giderek artarken, Avrupa sinemalarına ve nitelikli yapımlara yer veren ‘Başka Sinema’ girişiminin, İstanbul’un ardından başka kentlerde de gösterimlerini başlatması sevindiriciydi.
Hemen hepsi ‘Başka Sinema’ programlarında yer alan, “Beyaz Tanrı”, “45 Yıl”, “Saul’ün Oğlu”, “Gençlik”, “Leviathan”, “Onur”, “Victoria”, “Boyhood”, “The Lobster” gibi önemli Avrupa filmlerinin yanısıra, “Birdman”, “Whiplash”, “Foxcatcher”, “Selma”, “Imitation Game”, “Madmax: Fury Road” gibi ödüllü Amerikan filmlerini ve “Citizen Four”, “Sessizliğin Bakışı”, “Tepecik Hayal Okulu”, “Haziran Yangını” gibi çarpıcı belgeselleri izledik 2015’te.
2015’in Tiyatrolarında; Bakırköy Belediye Tiyatrosu, 2014 ortasından beri yaşadığı kaosu seçimle aştı. Alican Yücesoy, BBT’ye atamayla değil, kurum çalışanlarının oylarıyla gelen ilk genel sanat yönetmeni oldu.
Oyuncu Levent Üzümcü, politik görüşleri ve sosyal medyadaki paylaşımları gerekçe gösterilerek İstanbul Şehir Tiyatroları’ndan, İBB Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla ihraç edildi.
Benedict Cumberbatch’in başrolünde olduğu ‘Hamlet’, Londra’da Barbican tiyatrosunda sahnelendi. Yönetmen Lyndsey Turner’ın klasik metinde yaptığı bazı değişiklikler eleştirildi.
İstanbul Şehir Tiyatroları’nda ve bağımsız (alternatif) sahnelerde sergilenen oyunlar beğeni ile izlenirken, Devlet Tiyatroları derin bir sessizliğe büründü. Anadolu’da, kayda değer oyunların sergilendiği üç tiyatro vardı: Eskişehir Şehir Tiyatroları, Ankara Sanat Tiyatrosu ve Samsun Sanat Tiyatrosu.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, iyi bir repertuarla yılı kapattı. “Hayal-i Temsil”, “Ayaktakımı Arasında”, “Sırça Hayvan Koleksiyonuı”, “Terzi”, “Kerbela”, “Son(suz) Öykü” yılın en iyileri arasındaydı. Bu oyunlarda, Hümay Güldağ, Şebnem Köstem, Yiğit Sertdemir (Hayal-i Temsil), Jülide Kural, Ayşegül İşsever (Son-suz -Oyun), Ahmet Saraçoğlu, Can Başak (Terzi) gibi oyuncular öne çıkarken, Yiğit Sertdemir (Hayal-i Temsil), Orhan Alkaya (Ayaktakımı Arasında), Ragıp Yavuz (Terzi), Ayşe Emel Mesci (Kerbela) yılın en başarılı yönetmenleri oldu. İBŞT Genel Sanat Yönetmeni Erhan Yazıcıoğlu’nun, Belediye’nin kendisine verdiği sözleri tutmadığını belirterek istifası ise, yıla damgasını vuran sanat olaylarından biriydi.
Bağımsız tiyatrolar, yıl boyunca yoğun bir üretim içinde oldular. “İmparatorluk Kuranlar yahut Şümürz” (Hayal Perdesi), “Kuşlar” (Semaver Kumpanya) ve “Dil Kuşu” (Tiyatro Destar) yılın en iyi oyunlarındandı.
2015’in Müzikallerinde ; Levent Üzümcü’nün başrolü üstlendiği “İstibdat Kumpanyası” (Tiyatro İstanbul), Nilüfer Açıkalın’ın başrolü üstlendiği “Cahide Sonku Müzikali” (Tiyatro Keyfi), Ayça Varlıer’ın başrolü üstlendiği “Fosforlu” (Tiyatro Kare), Özge Borak’ın başrolde olduğu “Balım” (Aysa Prodüksiyon), Zeliha Berksoy yönetiminde ‘Tiyatro 2000’in sahnelediği “Haldun Taner Dün Bugün” gibi yapımlar en çok öne çıkanlardı.
Yılın yerli tiyatro olayı ise, ilk sergilenişinden 50 yıl sonra Genco Erkal’ın (Dostlar Tiyatrosu) yeniden sahneleyip, oynadığı “Bir Delinin Hatıra Defteri” idi. Bir başka önemli olay da, Ferhan Şensoy’un “Ferhangi Şeyleri”nin 2000. oyuna ulaşması idi.
Opera ve bale adına parlak bir yıl değildi. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Selman Ada’nın bestelediği eserlere ağırlık veren Operamız, AKM’nin yokluğunda, Süreyya Operası’nın küçük sahnesine sığınmıştı.
Elif Şafak’ın “Baba ve Piç”inin, Serra Yılmaz’ın katılımıyla bir İtalyan tiyatrosunda sahnelenmesi, “İmparatorluk Kuranlar”ın Edinburgh-Off programında yer alması, Yekta Kara’nın Salzburg Operası’nda “Tahrir” adlı opera rejisi, sahne sanatlarımızın yurt dışı başarıları arasında yer aldı.
2015’in öne çıkan yazarları ve eserleri: Orhan Pamuk (Kafamda Bir Tuhaflık), Sema Kaygusuz (Barbarın Kahkahası), Murathan Mungan (Harita Metod Defteri), Müge İplikçi (Babamın Ardından), Ece Temelkuran (Devir) , Ayhan Geçgin (Uzun Yürüyüş), Ahmet Büke (İnsan Kendine de İyi Gelir), Sibel Oral (Toprağın Öptüğü Çocuklar), Ercan Kesal (Nasipse Adayız), Feride Çiçekoğlu (Şehrin İtirazı), Burhan Sönmez (İstanbul İstanbul), Semih Gümüş (Belki Sonra Başka Şeyler de Konuşuruz),Hüsnü Arkan (Hırsız ve Burjuva), Zülfü Livaneli (Konstantiniye Oteli), Fatih Özgüven (Küçük Burun),Cemil Kavukçu (O Vakit Son Mimoza), Selim İleri (Edebiyatımızda Sevdiğim Romanlar Kılavuzu), Şükrü Erbaş (Pervane), Ömer Erdem (Pas), Akif Kurtuluş (Ukde) ve Ahmet Ümit ( Elveda Güzel Vatanım) oldu. Yayıncılık alanında olumlu bir tablodan söz etmek mümkün. Basılan eser sayısında ciddi bir artış görülüyor. Kitap fuarları da, sektörün gelişmesine önemli bir katkı sağlıyor. İstanbul, İzmir, Adana,Bursa, Diyarbakır’daki fuarlara bu yıl Samsun da eklendi.
2015’te sanat dünyasının büyük kayıpları : Edebiyat dünyasında Yaşar Kemal, Gülten Akın, Çetin Altan, Tarık Dursun K., Sennur Sezer, Mehmet Başaran, Oktay Akbal, Şemsa Yeğin gibi ustaları yitirdik. Tiyatro-sinema dünyasında Memduh Ün, Başar Sabuncu, Üstün Akmen, Zeki Alasya, Pervin Par gibi önemli kayıplar oldu.
Fikret Otyam, Bedri Koraman, Nazan İpşiroğlu, Nurhan Karadağ, Panayot Abacı, Müzeyyen Senar, Behiye Aksoy, Kayahan, Erol Büyükburç bu yıl yitirdiğimiz değerlerden ilk akla gelen diğer isimler…
Haber Kaynağı Milliyet ve Taraf Gazetelerine teşekkürler.
2016’nın Sevgi ve Barış İçinde Sanat Dolu Bir Yıl Olmasını Diliyoruz.
Asanatlar
