Asanatlar "şiirden sinemaya" 
MEHMET AYCI
Mert Dayanır Namert Kaçar | TÜRKÜ YAZILARI |
“Tüfek icat oldu mertlik bozuldu/Eğri kılıç kında paslanmalıdır”… Rahmetli babaannem “tüfek” yerine “delik demir” tabirini kullanarak söylerdi bu şiiri… Hikâyesini de anlatırdı. Köroğlu, dünyanın en büyük destan şairlerinden biri… Koçaklama ustası…
Mertliğin bozulduğu yerde meydana çıkmanın, meydan görmenin, meydan okumanın da anlamı kalmıyor gibi… Bu türkü merdin mert, namerdin namert, meydanın meydan olduğu zamanın türküsü…
Mert dayanır: Dayanmak sadece güçle izah edilen bir şey değil. Sabrı ve inanmışlığı da içkin… Zayıf olan da mert olabilir pekâlâ… Kaçmak, namerde özgü bir eylemdir. Millet olarak kaçmadığımız için yaşadığımız coğrafya Türkiye olmuştur. Kaçmadığımız için, dayandığımız için Çin, Hint, Mısır, Roma uygarlıklarıyla hesaplaşarak, ara kültürleri besleyerek ve beslenerek bir “erlik” tarihi yazılmıştır coğrafyaya… Ve büyük toplumbilimcinin dediği gibi “coğrafya kader(imiz)dir”…
Türküden sözü çıkarsanız ve sadece ezgisini dinleseniz bile, yiğitlerin kendini övdüğü, meydanda kozlarını paylaştıkları, namertlerin meydana çıkamayıp kaçtığı, gürzün kalkandan ateş çıkardığı, okların menzili dövdüğü, savaşçıların narasından yerin göğün inlediği bir havayı canlandırmanız, dahası teneffüs etmeniz mümkündür.
Bir avuç kelimeden ve üç dörtlükten oluşan türküde savaş adabının nasıl olduğunun bilgisi saklıdır ayrıca…
Uzatmayalım, türkümüz şöyle:
“Mert dayanır namert kaçar
Meydan gümbür gümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir
Yiğit kendini öğende
Toplar(Oklar) menzili döğende
Şeşper kalkana değende
Kalkan gümbür gümbürlenir
Top(Ok) atılır kalesinden
Hak saklasın belasından
Köroğlu’nun narasından
Her yan gümbür gümbürlenir”
Türküyü Muzaffer Sarısözen ustamız Kars’tan derlemiş. Kaynak kişisi Âşık Cevlani… Türkünün tolu değil oklu olması muhtemel. Kaldı ki Vasfi Mahir’in antolojisinde kaleden atılan ve menzili döven “top” değil “ok”…
Peki, kimden dinlemeli türküyü? Ben Hasan Mutlucan’dan dinlemeyi seviyorum. Paşa gönlünüz bilir.
