Yaşar Kemal Vefat Yıldönümünde Anılıyor

28 Şubat 2023 ASANATLAR, EDEBİYAT 7,362 KEZ OKUNDU

Yazar

Yaşar Kemal

Vefat Yıldönümünde

Anılıyor

Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olan yazar Yaşar Kemal vefat yıldönümünde anılıyor

Yazar Yaşar Kemal, solunum güçlüğü ve kalp ritim bozukluğu sebebiyle tedavi gördüğü hastanede 28 Şubat 2015'te vefat etmişti.

Kasım 2014'te Bilgi Üniversitesi'nin kendisine 'fahri doktora' unvanı vermek için düzenlediği törene sağlık sorunları nedeniyle katılmayan Yaşar Kemal'in gönderdiği mesaj, adeta okurlara bırakılmış bir vasiyetti:

"Bir, benim kitaplarımı okuyan katil olmasın, savaş düşmanı olsun. İki, insanın insanı sömürmesine karşı çıksın. Kimse kimseyi aşağılayamasın. Kimse kimseyi asimile edemesin. İnsanları asimile etmeye can atan devletlere, hükümetlere olanak verilmesin.

"Benim kitaplarımı okuyanlar bilsinler ki, bir kültürü yok edenlerin kendi kültürleri, insanlıkları ellerinden uçmuş gitmiştir.

"Benim kitaplarımı okuyanlar yoksullarla birlik olsunlar, yoksulluk bütün insanlığın utancıdır. Benim kitaplarımı okuyanlar cümle kötülüklerden arınsınlar."

Yaşar Kemal; 1923 doğumlu. Asıl adı Kemal Sadık Göğceli. Ailesi Birinci Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden Van Gölü’ne yakın Ernis ( Ünseli) köyünden Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyüne göç etti. Babası, camide, Yaşar Kemal’in gözlerinin önünde öldürüldü. Küçük yaşta kaza sonucu bir gözünü kaybetti.

İlkokulu Kadirli Cumhuriyet İlkokulu’nda okudu. 1940lı yıllarda yazdığı şiirler “Çığ Dergisi”nde yayınlandı. Daha sonra “Ülke”, “Millet”, “Kovan” ve “Beşpınar” gibi dergilerde eserlerini yayınlandı.

Öğrenim hayatını ortaokulda bırakan Yaşar Kemal, ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük gibi geçici işlerde çalıştı. 1940’lı yıllarda Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu. Henüz 17 yaşındayken politik nedenlerle tutuklandı.

Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948 yılında Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı.

1950’de 142. maddeye aykırı davranmak suçundan hapse atıldı. 1951’de hapisten çıkınca İstanbul’a yerleşme kararı aldı. Cumhuriyet Gazetesi’nde röportaj yazarlığı yapmaya başladı. Bu dönemde yaptığı röportajı "Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün", Gazeteciler Cemiyeti’nin düzenlediği yarışmada Özel Başarı Armağanı’nı almaya hak kazandı. Cumhuriyet Gazetesi’ndeki görevini 1963’e kadar sürdürdü. Bu tarihten sonra kendini tamamen romancılığa verdi.

1962 yılında Türkiye İşçi Partisi’nde görev yaptı. 1967 yılında “Ant” adlı dergiyi çıkarmaya başladı ve bu derginin eklerinden biri yüzünden 18 ay hapse mahkum oldu ancak karar Yargıtay tarafından bozuldu.

1995 yılında Almanya’da yayınlanan “Der Spiegel”adlı dergide çıkan yazısı dolayısıyla 20 ay ceza aldı ancak bu ceza da ertelendi.

Yaşar Kemal’in çalışmalarının karşılığı 1950li yıllarda gelmeye başladı. Bu yıllarda öyküleri “Dükkancı”, “Bebek”, “Memet ile Memet”, “Sarı Sıcak” yayınlandı. Türk Edebiyatı’nda çok önemli bir yeri bulunan “İnce Memed” adlı romanını 1955’te piyasaya sürdü. Bu roman aynı yıl Varlık Roman Armağanı’nı kazandı.

1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu.

Yaşar Kemal 1950 yılında siyasi nedenlerle bir yıl Kozan Cezaevi'nde tutuklu kaldı, sonra serbest bırakıldı. Yazar, bu olaydan sonra 1951 yılında İstanbul'a yerleşti ve kısa bir işsizlik döneminden sonra Cumhuriyet Gazete'sinde fıkra ve röportaj yazarlığına başladı. Cumhuriyet gazetesindeki bu görevi 1963 yılına kadar devam etti. Yazar, "Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün" röportajıyla Gazeteciler Cemiyeti Özel Başarı Armağanı'nı, ilk romanı olan "İnce Memed" ile 1955 yılında Varlık Roman Armağanı'nı, 1974 yılında "Demirciler Çarşısı Cinayeti"adlı eseriyle Madaralı Roman Ödülü' nü, kazandı. Bunun dışında 1974 tarihli “Demirciler Çarşısı Cinayeti” romanı Madralı Roman Ödülü’nü, 1977 tarihli “Yer Demir Gök Bakır” Fransa’da “Yılın En İyi Yabancı Romanı” ödülünü aldı, aynı zamanda yazara 1982’de Del Duca Ödülü ve 1984’te Fransa’dan “Légion D'Honneur” nişanı verildi.

Yaşar Kemal, Türk Edebiyatı’na öykü, roman, deneme, derleme, çocuk romanı (Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca – 1977) ve çevirisiyle (Ayışığı Kuyumcuları – 1977) katkıda bulunmuştur. Eserleri 39 dile çevrilmiş, Yapıtlarında genellikle çocukluğunu geçirdiği yer olan Çukurova’yı, buradaki hayatların acı-tatlı her yönünü, kan davalarını, ağalığı, ekonomik sıkıntıları anlatmıştır. 1970’ten sonra yazdığı romanlarda kentli insanın da anlatıldığı görülmektedir. Ayrıca masallardan ve efsanelerden de yararlanmıştır. PEN yazarlar derneğinin bir üyesidir. İstanbul’da yaşamaktadır. Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmiştir. Birçok eseri tiyatroya uyarlanmıştır.

Yaşar Kemal, 1952 yılında Tilda adında bir İspanyol göçmeniyle evlendi. Eşi 2001 yılında öldü. Raşit Gökçeli adında bir oğlu vardır. 1 Ağustos 2002 tarihinde Ayşe Semiha Baban ile evlendi.

Yaşar Kemal, son günlerde yaşadığı solunum sorunları nedeniyle 14 Ocak 2015 tarihinde İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi'nde tedavi altına alındı. Bir süre tedavi gördüğü hastanede 28 Şubat 2015 tarihinde vefat etti.

Eserleri

Öykü
1952 – Sarı Sıcak
1975 – Bütün Hikâyeler

Roman
1955 – İnce Memed
1955 – Teneke
1960 – Orta Direk
1963 – Yer Demir Gök Bakır
1968 – Ölmez Otu
1969 – İnce Memed II. Cilt
1974 – Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti
1975 – Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf
1976 – Yılanı Öldürseler
1976 – Al Gözüm Seyreyle Salih
1978 – Kuşlar da Gitti, (uzun öykü)
1978 – Deniz Küstü
1980 – Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I
1982 – Hüyükteki Nar Ağacı
1984 – İnce Memed, III. Cilt
1985 – Kale Kapısı / Kimsecik II
1987 – İnce Memed, IV. Cilt
1991 – Kanın Sesi / Kimsecik III
1997 – Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana / Bir Ada Hikayesi I
2002- Karıncanın Su İçtiği / Bir Ada Hikayesi II
2002 – Tanyeri Horozları / Bir Ada Hikayesi III
2012 – Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi IV
2013 – Tek Kanatlı Bir Kuş

Çocuk Romanı
1977 – Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca

Çeviri
1977 – Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile)

Röportaj
1955 – Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti
1955 – Çukurova Yana Yana
1957 – Peribacaları
1971 – Bu Diyar Baştan Başa
1974 – Bir Bulut Kaynıyor
1978 – Allahın Askerleri
2011 – Röportaj Yazarlığında 60 Yıl
2013 – Çocuklar İnsandır

Deneme-Derleme
1943 – Ağıtlar, Adana: Halkevi
1961 – Taş Çatlasa
1974 – Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları)
– Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
1980 – Ağacın Çürüğü: Yazılar – Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı)
1985 – Yayımlanmamış 10 Ağıt
1997 – Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı)
1995 – Ustadır Arı
1995 – Zulmün Artsın
2009 – Binbir Çiçekli Bahçe

Destansı roman
1967 – Üç Anadolu Efsanesi
1970 – Ağrıdağı Efsanesi
1971 – Binboğalar Efsanesi
1972 – Çakırcalı Efe

Şiir
2010 – Bugünlere Bahar İndi